In de morgen van zaterdag 26 juli jl. is Sergej Prokofieff in Dornach over de drempel van de dood gegaan. Op de daaropvolgend dinsdagmorgen werd zijn lichaam opgebaard in de ‘Schreinerei’ naast het Goetheanum, de plaats waar de Grondsteenspreuk in 1923 voor het eerst heeft geklonken. Om 14.00 uur in de middag was er aansluitend een ‘Bestattungsfeier’ van de Christengemeenschap onder belangstelling van velen, waaronder vrienden uit Nederland.
Sergej Prokofieff
Sergej Prokofieff heeft door zijn leven en werk onnoemelijk veel voor de antroposofie en de antroposofische vereniging betekend. Zijn sterven kwam op de vooravond van de conferentie over de 19 klassenuren in Dornach rond het Goetheanum. Zijn overlijden gaf de gehele conferentie een bijzondere betekenis. Zijn voordrachten over de klassenuren en daarna deze inhouden samenvattende omvangrijke publicatie over de Eerste Klasse van Michaelschool en haar Christologische Grondslagen hebben velen de toegang tot de inhoud van de 19 meditatie-uren verschaft en blijven een bron van inspiratie. Vlak voor zijn dood kon hij, ondanks zijn ernstige ziekte, een tweede deel over elk van de 19 meditatie-uren afzonderlijk voltooien, dat binnen afzienbare tijd nog zal verschijnen en voor de leden van de hogeschool voor geesteswetenschap te verkrijgen zal zijn.
Vanwege de bouwactiviteiten vonden tijdens de conferentie de in het Duits gehouden klassenuren plaats in de ‘Schreinerei’, de plaats waar de klassenuren in 1924 voor het eerst door Rudolf Steiner gehouden werden. De zaal was voor deze gelegenheid voorzien van een blauwe gebogen achterwand waarop de grote zeven planeetzegels achter het spreekgestoelte hingen. Op dinsdag werd deze ruimte de gewijde plaats, waar het lichaam op het podium werd opgebaard, in een gesloten eenvoudige lichte houten kist met op het deksel van gevlochten groene takken een kruis voorzien van een krans van zeven rode rozen. Tijdens de dienst was de kist omgeven door kaarsen en meer rode en witte rozen. Er was zoveel belangstelling dat de grote zaal in de Schreinerei de mensen nauwelijks kon bevatten. Rondom de alle tot de laatste stoel bezette zitplaatsen stonden de mensen enkele rijen dik. De bijeenkomst begon met pianomuziek van Bach, waarmee tevens werd afgesloten. In het Russisch werd het Onze Vader gesproken. De priester Rolf Herzog ging daarna voor in de dienst en sprak over de bijzondere biografie van Sergej Prokofieff, geboren in 1954 in Moskou, over zijn ontmoeting met de antroposofie als veertienjarige jongen dankzij de vriendschap van zijn ouders met de weduwe van Max Woloschin (wiens beroemde huis op de Krim met vertaalde werken van Rudolf Steiner in de bibliotheek hij vaak bezocht), zijn onmiddellijke herkenning van het werk van Rudolf Steiner als een weg tot Christus, waarin zijn eerdere ideaal om priester te worden een nieuwe gestalte kreeg en zijn besluit als 19-jarige zich verder aan de antroposofie te wijden. Hij studeerde daarna kunstgeschiedenis te Moskou en een serie van vier voordrachten over de Weihnachtstagung 1923 bracht hem op uitnodiging op een reis van enkele weken naar Midden- en West-Europa, waar hij zijn vrouw Astrid ontmoette met wie hij nog op diezelfde reis trouwde. Pas enkele jaren later zou hij definitief Rusland kunnen verlaten en zich in Dornach vestigen, waarmee een actief leven in en voor de vereniging in Midden-Europa begon. Na het voltrekken van de laatste wijding werd de Grondsteenspreuk voorgedragen. Peter Selg sprak daarna over zijn vriend op indringende wijze en eerde hem in zijn singuliere kwaliteit als geesteswetenschapper en ware leerling van Rudolf Steiner. Hij sprak over zijn geïnspireerde jeugdpoëzie, die al van een ongekend geestelijk vuur getuigde. Recent zijn deze Russische gedichten pas in een lijvige bundel uitgegeven. Dit talent en zijn kunstzinnige aanleg in het algemeen heeft hij terughouden en geheel in dienst van de geesteswetenschap gesteld. Zijn lange reeks van boeken getuigen ervan hoe hij de antroposofie helder denkend en mediterend heeft verwerkt en als levendige impuls heeft verzorgd. Zijn ziekbed van ruim drie jaren heeft hem niet gebroken. Nog was hij in staat zijn werk ondanks alle praktische hindernissen te voltooien, als laatste een boek over het leven van Rudolf Steiner. Zo de bijzonder warme herdenkingsrede.
Met een lang eerbiedig zwijgen bij en na de het wegvoeren van de kist brachten de velen vrienden en aanwezige leden hem een laatste groet.
Van andere aard was het Gedächtnisfeier op de volgende zaterdag. In de weer tot de laatste stoelen gevulde Grundsteinsaal van het Goetheanum was ruimte voor muziek, euritmie en toespraken. Zijn portret stond op het toneel. De bijeenkomst begon wederom met het largo uit een voor piano bewerkte orgelsonate van Bach. Daarna volgden met euritmie het bekende ‘Air’ uit de Brandenburger concerten nu voor viool en piano, euritmie op een spreuk van Rudolf Steiner, het reciteren van twee vroege Russische gedichten van Sergej Prokofieff zelf (geschreven tussen zijn 17de en 19de), één over de weg van de ziel na de dood en één over hoe hij ‘in armoede’, bevrijd van de wereld, later zou willen sterven.
De Grondsteenspreuk werd ook hier gereciteerd. In drie toespraken eerden achtereenvolgens Virginia Sease, Bodo von Plato en Paul Mackay hun vriend en collega. Veel waardering. Ernstige opmerkingen, maar ook anekdotes over zijn gevoel voor humor werden gemaakt. Nog enkele vrienden spraken en ten slotte was het laatste woord aan zijn weduwe Astrid Prokofieff, die de idealen die Sergej had nagestreefd belichtte. Een pianostuk van zijn grootvader, de componist Sergej Prokofieff besloot deze stemmingsvolle bijeenkomst, waarin met name in kleine terugblikken en enkele grotere lijnen uit zijn biografie de vervlochtenheid van kruisende levenspaden beleefbaar was.
